Hoe stimuleer je welzijn in projecten? 

De druk op de leefomgeving vraagt om fundamentele keuzes van ons als ontwikkelaars om gezonde gebouwen en woonomgevingen te realiseren die bijdragen aan ons geluk. Blauwhoed stelde zich daarom – enkele jaren geleden - de vraag: 'Hoe kunnen we aantoonbaar bijdragen aan betere woningen en woonomgevingen?' Daaruit vloeide een inspirerend welzijnslabel voort. Conceptontwikkelaar Merel Broeren is één van de Blauwhoeders die het label ontwikkelde en vertelt wat het inhoudt. 

Welzijn is een complex ecosysteem. Verschillende factoren met ieder een ander effect en intensiteit beïnvloeden ons welzijn. De woning en woonomgeving is er daar één van. Dat daar de nodige aandacht naartoe mag, blijkt als we bedenken dat we soms 93% van onze tijd binnenshuis doorbrengen, we zo’n 11 uur per dag zitten en de verwachting is dat in 2050 66% van de mensen in steden woont.

Niet voor niets wordt de rol van de leefomgeving in het bevorderen van welzijn ondertussen wereldwijd erkend. Het staat op de (inter)nationale agenda’s van de WHO en het RIVM en gemeentes besteden meer en meer aandacht aan het thema Gezonde Verstedelijking.   

Merel: “Als antwoord daarop zijn er verschillende certificeringen en scores ontstaan in relatie tot een gezonde woning en woonomgeving. Denk aan de GPR & MPG scores en de WELL certificering. Naast de harde factoren en de brede certificeringen willen we met ons welzijnslabel ook de zachte factoren die bijdragen aan welzijn, zoals ontmoeting, meetbaar maken. Blauwhoed zet al jarenlang het geluk en de gezondheid van bewoners centraal, maar we hadden er nog geen kwantificeerbaar kader voor. Het nieuwe welzijnslabel, Human Space, sluit met deze harde en zachte factoren aan op ons eigen DNA.” 

“Het meten van welzijn als onderdeel van onze woning en leefomgeving is overigens niets nieuws”, zegt Merel. “Neem de bekende Blue Zones, zoals Sardinië, Loma Linda en Okinawa waar mensen aantoonbaar langer en gelukkiger leven. Daaruit blijkt onder andere dat sociale betrokkenheid, veel groen en dagelijkse beweging belangrijk is.” Dit en andere onderzoeken vormden de basis voor het Blauwhoed welzijnslabel, zoals het onderzoeksprogramma Healthy urban living van de Universiteit Utrecht, het onderzoek van een Slimme en Gezonde stad (2019) en de Landelijke Nota Gezondheidsbeleid 2020-2024. “Die literatuur hebben we getoetst in een eigen veldonderzoek Geluk in de Bebouwde Omgeving in samenwerking met het Happiness Lab (2021)”, legt Merel uit. Ook halen we inspiratie uit gesprekken met kopers, bewoners en belanghebbenden en uit onze eerdere projecten.  

Maar hoe integreer je die literatuur onderzoeken over welzijn dan in een ontwikkeling? Merel: “Wij stelden een programma van eisen op met een drietal thema’s en twaalf bijbehorende pijlers. Onder het thema technische gezondheid vallen de pijlers als (dag)licht en luchtkwaliteit, maar ook de akoestiek in een woning, energie en het vergroten van veiligheid op straat. Het tweede thema is het sociale aspect. Dat gaat over de identiteit van een plek, omdat mensen behoefte hebben aan een authentieke plek, maar ook privacy en ontmoeten is belangrijk om te waarborgen in en buiten de woning.”   

“Een andere pijler is eigenaarschap en meebeslissen, omdat mensen graag keuzevrijheid hebben en willen meebeslissen over hun woonomgeving”, zegt Merel. “Dat zit echt in het DNA van ons bedrijf en is een belangrijke basis voor al onze ontwikkelingen.”  

“Tot slot hebben we het thema conceptueel, waaronder ook het gebruik van duurzame en natuurlijke materialen valt. Een pijler is omgeving, omdat direct zicht op of op loopafstand van groen het welzijn bevordert. Het klimaat, omdat de hittestress en extreme buien toenemen in steden en we dat bijvoorbeeld met goede waterberging kunnen opvangen. Maar ook bewegen is een pijler, wat essentieel is voor ons welzijn. Dat betekent dat we functies in onze ontwikkeling opnemen die beweging stimuleren. Dat kan door middel van nudging – wat betekent dat je mensen een klein duwtje in de rug geeft, maar ook door logische en herkenbare looproutes en het eerder plaatsen van een trap dan de lift.”   

Merel geeft voorbeelden van hoe we de pijlers in nieuwe projecten toepassen. “Bij het project Casa Vita in Pijnacker komen de pijlers privacy, ontmoeten, omgeving, materiaal en klimaat sterk naar voren. Bijvoorbeeld door veel groene looproutes te maken in het plan en de openbare ruimte met diverse bomen en planten in te richten. Ook hebben we een huiskamer in het plan gebracht waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Bovendien bouwen we het in hout.”    

“In Ambachts Lint zien we de pijlers privacy/ontmoeten, omgeving en klimaat en bewegen door ruimte te maken voor extra waterberging in het gebied en logische groene looproutes te maken, waardoor mensen zowel bewegen als elkaar ontmoeten.”   

“Bij het project S’MAAK, maken we een iconisch gebouw, waarin de pijler identiteit (van de plek) terugkomt. Ook stimuleren we bewegen door meer OV gebruik en deelauto’s te introduceren”, zegt Merel.   

“Iedere keer als we starten met een project, nemen we die eisen mee. Ook als er niet om gevraagd wordt, bijvoorbeeld door gemeentes. We kijken als het ware door een ‘welzijnsbril’ naar onze projecten wat beter kan en voeren nieuwe kennis door in de praktijk. Het label is ook nooit af, het leeft en beweegt als het ware mee met de tijd en behoeftes van mensen. Het belangrijkste is dat we elkaar blijven inspireren om samen zo gezond mogelijke leefomgevingen te creëren.”  

Wat Blauwhoed betreft is dit pas het begin. Merel: “Hoe mooi zou het zijn als welzijn en het kwantificeren daarvan de norm is over een aantal jaar. Niet alleen bij Blauwhoed, maar in de hele branche. Dat het welzijn van bewoners net zo normaal wordt in onze branche als duurzaamheid geworden is.”